Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2014

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ

Ο θησαυρός του Χρόνου είναι ίσως το πιο προσωπικό και εξομολογητικό του μυθιστόρημα. Ο Κουμανταρέας μιλά για τη βαθειά και ακλόνητη αγάπη προς τη γυναίκα του.

Για το μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα Ο θησαυρός του Χρόνου (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Αγοραστού

Νέο μυθιστόρημα από τον αειθαλή Μένη Κουμανταρέα με κεντρικό του θέμα την απώλεια και τον χρόνο. Τους ανθρώπους που έφυγαν, τον χρόνο που πέρασε και άφησε ανεκτίμητους θησαυρούς στην καρδιά αλλά και στη συγγραφική ζωή του σπουδαίου αυτού πεζογράφου.

Ο θησαυρός του Χρόνου είναι ίσως το πιο προσωπικό και εξομολογητικό του μυθιστόρημα. Με όχημα την ιστορία ενός επιστολογράφου, τις συχνές επισκέψεις του προκατόχου του και μέντορά του και το πλήθος των δευτερευόντων ηρώων, ο Κουμανταρέας μιλά για τη βαθειά και ακλόνητη αγάπη προς τη γυναίκα του. Για τον ανεξίτηλο τρόπο με τον οποίον αυτή καθόρισε τη ζωή του, για την ανεξαρτησία που τον δίδαξε, για το δίχτυ ασφαλείας που πάντα υπήρξε γι’ αυτόν, όσο ο ίδιος μοίραζε το χρόνο του και τον ερωτισμό του σε εφήμερες γνωριμίες και τυχαία σώματα. Και φυσικά για το φόβο της απώλειας, την καθημερινή αγωνία της οριστικής φυγής και τη διαχείριση της μοναξιάς.

Ο θησαυρός του Χρόνου είναι ίσως το πιο προσωπικό και εξομολογητικό του μυθιστόρημα. Ο Κουμανταρέας μιλά για τη βαθειά και ακλόνητη αγάπη προς τη γυναίκα του.

Το βιβλίο ξεκινά με τον αφηγητή να αφήνει την νεαρότερη εκδοχή του εαυτού του στα γραφεία, όπου εργαζόταν πριν από πολλά χρόνια και να πιάνει το νήμα της εξιστόρησης των γεγονότων από τότε μέχρι και σήμερα. Με πολλές αναδρομές ο αφηγητής αποφασίζει να μας πει την ιστορία του, ενόσω η πολυαγαπημένη του σύζυγος Λιλή βρίσκεται άρρωστη και υπό τη φροντίδα του στο σπίτι. Περπατώντας στα νύχια των ποδίων του, χαϊδέυοντας το πιάνο του και τη γραφομηχανή του θυμάται την πρώτη τους συνάντηση, το σκίρτημα στο πρώτο ραντεβού, την κοινή τους ζωή. Τα νυχτοπερπατήματα τότε και τώρα, κάθε φορά που αισθανόταν την πόλη να τον καλεί, τα νεαρά αγόρια να ζητούν τη συντροφιά του και τους φίλους του να αποζητούν την παρέα του.

Ο προκάτοχός του στην ασφαλιστική εταιρεία, τον οποίο δεν γνώρισε ποτέ εκ του φυσικού, ήταν ένας δανδής, φιλόμουσος και γεμάτος ιδιαιτερότητες επιστολογράφος. Συχνά πυκνά θα κάνει την εμφάνισή του στη ζωή του αφηγητή, εν είδει παράισθησης, και θα τον προμηθεύει με πολύτιμες συμβουλές και φράσεις, οι οποίες θα τον «ξεκλειδώνουν» σε διλήμματα που θα αντιμετωπίζει.

Ο Μένης Κουμανταρέας

Κομβικό ζήτημα για τον αφηγητή είναι ο ερωτισμός του. Η έλξη του για τα νεαρά αγόρια και η διάθεσή του να τα ακολουθήσει στα στέκια όπου συχνάζουν, είναι τόσο ισχυρή που τον βάζει συχνά σε μπελάδες. Ληστείες, μηνύσεις, απόπειρες σωματικής κακοποίησης έρχονται ως επακόλουθο της αναζήτησης της μυρωδιάς του ανδρικού σώματος, της ανακάλυψης του ομοερωτισμού και της δύστοκης αποδοχής του. Ο αφηγητής αποσυνδέει την ομοφυλοφιλική έλξη από την έννοια της αγάπης και της σταθερότητας και μόνο έτσι την αποδέχεται και παίζει μαζί της. «Οι άνδρες δεν είναι ο προορισμός σου. Απλώς, κάνεις μαζί τους παρέα λίγο πιο ελέυθερα απ’ ό,τι κάνουν οι φίλοι μεταξύ τους. Μπορείς και να τους αγκαλιάζεις και να τους φιλάς, πράγμα που τ’ αρσενικά συνήθως δεν τολμούν να κάνουν. Δεν είναι έρωτας αυτός, απλώς πόθος μεταμφιεσμένος. Έμμονη ιδέα ότι τ’ αγόρια του κόσμου όλου είναι πλασμένα να σου κάνουν παρέα. Θα μάθεις, λοιπόν, ν’ αγαπάς τις γυναίκες χωρίς να είσαι κατ’ ανάγκην ερωτευμένος μαζί τους. Ο έρωτας καταστρέφει την αγάπη». Αίσθημα προδοσίας δεν υφίσταται μιας και, όπως προαναγγέλει ο αφηγητής: «Ό,τι άλλο κι αν συμβαίνει στη ζωή σου, κατ’ ουσίαν ένα και μόνο πρόσωπο θα πρωταγωνιστεί. Το πρόσωπο αυτό θα είναι γυναίκα». Και αυτή η γυναίκα ήταν και είναι η Λιλή.

Στην καρδιά του μυθιστορήματος βρίσκεται αυτή η γυναίκα. Η διακριτική της παρουσία στη ζωή του αφηγητή, η σιγουριά των επιλογών της, η αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετώπισε την αρρώστια της. Ο αφηγητής βουτάει στα πιο μύχια αισθήματά του, γίνεται τρυφερός, εξομολογητικός, προστατευτικός μέχρι και την τελευταία στιγμή. «Με τον θάνατο της Λιλής το μολύβι μου, η γραφομηχανή, η καλή μου Olivetti, τα πλήκτρα του πιάνου, οποιοδήποτε μέσο κι αν είναι αυτό που χρησιμοποιώ, βρίσκονται στην υπηρεσία της, την ευγνωμονούν. Μακριά από κάθε λογοκρισία, το μόνο που πασχίζω να πω είναι η αλήθεια, η αλήθεια όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ και τη βιώνω».

Η αφήγηση ξεδιπλώνεται μεταξύ ρεαλισμού και υπερρεαλιστικών στοιχείων δίνοντας ανάσες στον αναγνώστη και αφηγηματικές λύσεις στον συγγραφέα. Το φορτίο ήταν βαρύ για τον Κουμανταρέα και το υλικό που είχε να διαχειριστεί πολυεπίπεδο. Τόλμησε να εξορύξει υλικό από προσωπικά του βιώματα, που δεν είχε χρησιμοποιήσει μέχρι σήμερα, και να μιλήσει γενναία, για ζητήματα γραφής, έμπνευσης, ερωτισμού, φιλίας, αγάπης, απώλειας και μοναξιάς. Με μαεστρία συνέθεσε ένα μυθιστόρημα που ξεπερνά τη βιωμένη πρώτη ύλη τοποθετώντας το πλάι στα καλύτερα και τολμηρότερα του συγγραφέα.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.